O Εξωνάρθηκας
του κυρίως ναού (καθολικού) τής Ι. Μονής είναι γεμάτος από τοιχογραφίες
(fresco) που χρονολογούνται τον 17ο αιώ. μέ διάφορες παραστάσεις
θαυμάτων τού Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Οι μαρμάρινες κολώνες καθώς και τα κιγκλιδώματα προέρχονται απο την παλαιότερη βασιλίκή (7οςαιώ.)
Ο Εσωνάρθηκας, στεγασμένος μέ ημικυκλικό θόλο εκτίνεται από βορρά ώς νότο . Δεξιά από τήν κεντρική είσοδο τού κυρίως ναού δεσπόζει η Εικόνα τού Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου η ''Προσκύνηση", τό Παλλάδιο τής Μονής. Είναι κατά τήν παράδοση δωρεά πρός τόν Όσιο Χριστόδουλο απ΄ τον αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ τον Κομνηνο. Ο Άγιος Ιωάννης, ο Θεολόγος, παριστάνεται ημίσωμος, γυρισμένος πρός τά δεξιά καί κρατάει μέ τά δύο του χέρια πλαγιασμένο ανοιχτό Ευαγγέλιο. Τό φωτοστέφανο καί τό Ευαγγέλιο ειναι σμαλτωμένο. Αργυρά έκτυπα καί επιχρυσωμένα ελάσματα τοποθετούνται τον 11ο -12ο αιώ.με παραστάσεις των δώδεκα Αποστόλων σε μετάλλια καλύπτουν περιμετρικός την Εικόνα.Χρονολογείται τον 12ο αιω. αλλα επιζωγραφίσθηκε τον 15ο αιω.διαστάσεων ύψος 114,5 εκ., πλάτος 81 εκ.καί πάχος 3,5 εκ
Η Εικόνα αύτή αναφέρεται σέ κώδικα τής Μονής το 1200 μ.χ.. Προσεκτικότερη μελέτη τήν προσωπογραφικών χαρακτηριστικών πιστοποιεί μιά έμφαση τής ψυχικής διάθεσης, υπερβάλλοντας τά φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά ,τό διογκωμένο καί υπερυψωμένο μέτωπο αποδίδει στον Άγιο τήν ιδιότητα του φιλοσοφημένου καί εμβριθούς ανθρώπου.
Οί τοιχογραφίες του Εσωνάρθηκα πολύ καλής κρητικής τέχνης (fresco) 1600 που ήρθαν στο φώς μετά τίς εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης το 2009,όπου παριστάνουν τη τελική κρίση. Μερικές από τίς παραστάσεις πού ξεχωρίζουν είναι: ο φόνος τού Ζαχαρία, ή Προσκύνηση τών Μάγων, η Σφαγή των Νηπίων, η Φυγή στήν Αίγυπτο, ο Ασπασμός τής Μαρίας καί τής Ελισάβετ, ο Ιησούς ανάμεσα στούς Αποστόλους. Στό βόρειο μέρος παριστάνεται η Παραβολή τών 10 Παρθένων, ενώ στό νότιο και ανατολικό διακρίνονται σκηνές από τήν δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.
Ο κυρίως ναός (καθολικό), αθέατος εξωτερικά, είναι από τά πρώτα οικοδομήματα πού έκτισε ο Όσιος Χριστόδουλος πάνω σέ έρείπια μικρού Ναίσκου που κτίσθηκε πάνω σε ερείπια παλαιότερης βασιλικής προς τιμην του Θεολόγου ( 7ος αιω.) που είχε κτισθεί και αυτη πάνω στον ναό τής θεάς τού κυνηγιου Αρτέμιδος της Πατμίας ( 4ος αιω. π.χ.). Στήν εσωτερική του διάταξη είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος μέ τρούλλο, ο οποίος στηρίζεται πάνω σέ τέσσερις λιτές κολόνες, πού συνδέονται μεταξύ τους μέ ξυλόγλυπτους επίχρυσους ελκυστήρες.Τα δάπεδα είναι στρωμένα με μαρμαροθετήματα από τα οποία προέρχονται από την παλαιότερη Βασιλική ή και από τον Ναό της Αρτέμιδος.Κάτω από το Ναό υπάρχει κιστέρνα για την συγκέντρωση του βρόχινου νερού. Τό θαυμάσιο καί εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο,ολόγλυφο επιχρυσωμένο καί επιχρωματισμένο τέμπλο με σκαλιστές παραστάσεις απο την Αγία Γραφή είναι λίγο δυσανάλογο σε σχέση μέ τίς ύπόλοιπες διαστάσεις τού ναού.
Τό πρώτο τέμπλο τής εποχής του Οσίου Χριστοδούλου ήταν μαρμάρινο μέ κιγκλιδώματα και θωράκια. Στά τέλη του 15ου αιών. αντικαταστάθηκε μέ νεότερο ξύλινο τέμπλο (σήμερα το τμήμα της Στέψης σώζεται στο Ι.Παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου Απορθιανών στην Χώρα) που το κοσμούσαν οι εξαιρετικής Κρητικής τέχνης Εικόνες του ζωγράφου Ανδρέα Ρίτζου (+1494) (εκτίθονται στο Μεγα Σκευοφυλάκειο). Τό σημερινό αριστουργηματικό τέμπλο είναι δωρεά τού Μητροπολίτη Σάρδεων, Νεκταρίου τού Πατμίου. Γιά τήν κατασκευή του ξοδεύτηκαν 170.000 λίρες Τουρκίας καί 1.200 γιά τήν επιχρύσωσή του. Δούλεψαν επί ένα σχεδόν χρόνο 12 χιώτες τεχνίτες, τό 1820. Οι Είκόνες του τέμπλου ειναι Ρωσικής τέχνης. Ο Χριστός (δεξιά) καί η Παναγία (αριστερά) χρονολογούνται το 1702,και είναι δωρεα της Αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Ρωσίας. Ενώ ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είναι του 1697. Οί εσωτερικές επιφάνειες του καθολικού καλύπτονται με περίτεχνες τοιχογραφίες (fresco) κρητικής τέχνης από αξιόλογο αγιογράφο (εικασίες για Άγγελο)πού χρονολογούνται περι το 1600.Στην κάτω ζώνη κοσμείται από Αγίους ολόσωμους (15ου αιω.) στην πάνω ζώνη από σκηνές με την ζωή του Χριστού και στην συνέχεια υψώνεται ο τρούλος με τον επιβλητικό Παντοκράτωρα Εχουν διαικπεραιωθεί σε μεγάλο βαθμό οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασεις των τοιχογραφιών στον κεντρικό Ναό.
Στή βόρεια πλευρά τού Καθολικού καί πίσω από τήν Είκόνα της Αποκαλύψεως (που είναι αντίγραφο τής πρωτοτύπου Είκόνας του 1626, η οποία εκτίθεται στο νέο σκευοφυλάκιο της Ι.Μονής) ύπάρχει τό "έξω" σκευοφυλάκιο, στό οποίο φυλάγονται Ιερα κειμήλια αλλα καί άμφια πρός χρήση.
Η είσοδος του Νότιου τοίχου τού καθολικού οδηγεί στό Ι.Παρεκκλήσιο τής Παναγίας ''Kυρίας των Αγγέλλων", τό αρχαιότερο παρεκκλήσι της Μονης. Ειναι κτίσμα του 12ου αιώ. μονόκλιτος καμαροστεγής Ενώ τό ξύλινο τέμπλο και οι Εικόνες είναι κρητικής τεχνοτροπίας του 1607. Λόγω τής μεσοτοιχίας τής Τράπεζας μέ τό καθολικό, στό Ιερό της Παναγίας δέν ύπάρχει ή γνωστή κόγχη, αλλά ένας επίπεδος τοίχος, στόν οποίο είκονίζεται καθισμένη σέ λυρόσχημο θρόνο η Παναγία Βρεφοκρατούσα ένθρονη στόν τύπο τής ψηφιδωτής Παναγίας τής Ραβέννας ( 7ος αιώνας), πού δεν αντικαθιστά τήν συνηθισμένη Πλατυτέρα, έξαιτίας έλλειψης τής κόγχης. Δεξιά καί αριστερά της παραστέκουν μέ αυστηρό βλέμμα οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ καί Γαβριήλ μετωπικά, άπτεροι, ντυμένοι μέ στρατηγικές - αυτοκρατορικές στολές. Το παρεκκλήσι αυτο είναι πολύ αξιόλογο εξαιτίας της εξαίρετης τέχνης τών τοιχογραφιων που τήν καλύπτουν και υπάγονται στην Βυζαντινή περίοδο του 1185 - 1190.Οι τοιχογραφίες καλύπτονταν απο νεώτερες του 18ου αιω. όπου και αποτοιχήστηκαν και σώζονται στην παλαιά τράπεζα της Μονής.
Στή νοτιοδυτική γωνία του καθολικου πού συνορεύει προς βορρά μέ τόν Εσωνάρθηκα, βρίσκεται τό I.Παρεκκλήσιο του Οσίου Χριστοδούλου. Χτίστηκε πρός τιμή του αμέσως μετά τήν ανακομιδή του λειψάνου του από τήν Εύβοια (Οκτώβριος 1094). Στό νότιο τοίχο τού παρεκκλησίου, μέσα σε τυφλό τόξο,στην αργυροεπίχριση λάρκακα από εργαστήριο της Σμύρνης 1796, τοποθετήθηκε τό άφθαρτο λείψανο του, πού αναδίδει αρρητη ευωδία. Τό τέμπλο είναι κατασκευής του 1607 καί κοσμείται από Εικόνες πού χρονολογούνται στό 1500 καί είναι έργα του κρητικού ζωγράφου Ανδρέα Ρίτζου. Οι τοιχογραφιες,που διαικπεραιώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης το 2005 ειναι κρητικης τέχνης του 1600 που αποκαλύφθηκαν κάτω απο νεότερες του 18ου αιω. με τις παράστασεις της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, την αναστήλωση των Εικόνων κ.α.
Ο Εσωνάρθηκας, στεγασμένος μέ ημικυκλικό θόλο εκτίνεται από βορρά ώς νότο . Δεξιά από τήν κεντρική είσοδο τού κυρίως ναού δεσπόζει η Εικόνα τού Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου η ''Προσκύνηση", τό Παλλάδιο τής Μονής. Είναι κατά τήν παράδοση δωρεά πρός τόν Όσιο Χριστόδουλο απ΄ τον αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ τον Κομνηνο. Ο Άγιος Ιωάννης, ο Θεολόγος, παριστάνεται ημίσωμος, γυρισμένος πρός τά δεξιά καί κρατάει μέ τά δύο του χέρια πλαγιασμένο ανοιχτό Ευαγγέλιο. Τό φωτοστέφανο καί τό Ευαγγέλιο ειναι σμαλτωμένο. Αργυρά έκτυπα καί επιχρυσωμένα ελάσματα τοποθετούνται τον 11ο -12ο αιώ.με παραστάσεις των δώδεκα Αποστόλων σε μετάλλια καλύπτουν περιμετρικός την Εικόνα.Χρονολογείται τον 12ο αιω. αλλα επιζωγραφίσθηκε τον 15ο αιω.διαστάσεων ύψος 114,5 εκ., πλάτος 81 εκ.καί πάχος 3,5 εκ
Η Εικόνα αύτή αναφέρεται σέ κώδικα τής Μονής το 1200 μ.χ.. Προσεκτικότερη μελέτη τήν προσωπογραφικών χαρακτηριστικών πιστοποιεί μιά έμφαση τής ψυχικής διάθεσης, υπερβάλλοντας τά φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά ,τό διογκωμένο καί υπερυψωμένο μέτωπο αποδίδει στον Άγιο τήν ιδιότητα του φιλοσοφημένου καί εμβριθούς ανθρώπου.
Οί τοιχογραφίες του Εσωνάρθηκα πολύ καλής κρητικής τέχνης (fresco) 1600 που ήρθαν στο φώς μετά τίς εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης το 2009,όπου παριστάνουν τη τελική κρίση. Μερικές από τίς παραστάσεις πού ξεχωρίζουν είναι: ο φόνος τού Ζαχαρία, ή Προσκύνηση τών Μάγων, η Σφαγή των Νηπίων, η Φυγή στήν Αίγυπτο, ο Ασπασμός τής Μαρίας καί τής Ελισάβετ, ο Ιησούς ανάμεσα στούς Αποστόλους. Στό βόρειο μέρος παριστάνεται η Παραβολή τών 10 Παρθένων, ενώ στό νότιο και ανατολικό διακρίνονται σκηνές από τήν δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.
Ο κυρίως ναός (καθολικό), αθέατος εξωτερικά, είναι από τά πρώτα οικοδομήματα πού έκτισε ο Όσιος Χριστόδουλος πάνω σέ έρείπια μικρού Ναίσκου που κτίσθηκε πάνω σε ερείπια παλαιότερης βασιλικής προς τιμην του Θεολόγου ( 7ος αιω.) που είχε κτισθεί και αυτη πάνω στον ναό τής θεάς τού κυνηγιου Αρτέμιδος της Πατμίας ( 4ος αιω. π.χ.). Στήν εσωτερική του διάταξη είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος μέ τρούλλο, ο οποίος στηρίζεται πάνω σέ τέσσερις λιτές κολόνες, πού συνδέονται μεταξύ τους μέ ξυλόγλυπτους επίχρυσους ελκυστήρες.Τα δάπεδα είναι στρωμένα με μαρμαροθετήματα από τα οποία προέρχονται από την παλαιότερη Βασιλική ή και από τον Ναό της Αρτέμιδος.Κάτω από το Ναό υπάρχει κιστέρνα για την συγκέντρωση του βρόχινου νερού. Τό θαυμάσιο καί εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο,ολόγλυφο επιχρυσωμένο καί επιχρωματισμένο τέμπλο με σκαλιστές παραστάσεις απο την Αγία Γραφή είναι λίγο δυσανάλογο σε σχέση μέ τίς ύπόλοιπες διαστάσεις τού ναού.
Τό πρώτο τέμπλο τής εποχής του Οσίου Χριστοδούλου ήταν μαρμάρινο μέ κιγκλιδώματα και θωράκια. Στά τέλη του 15ου αιών. αντικαταστάθηκε μέ νεότερο ξύλινο τέμπλο (σήμερα το τμήμα της Στέψης σώζεται στο Ι.Παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου Απορθιανών στην Χώρα) που το κοσμούσαν οι εξαιρετικής Κρητικής τέχνης Εικόνες του ζωγράφου Ανδρέα Ρίτζου (+1494) (εκτίθονται στο Μεγα Σκευοφυλάκειο). Τό σημερινό αριστουργηματικό τέμπλο είναι δωρεά τού Μητροπολίτη Σάρδεων, Νεκταρίου τού Πατμίου. Γιά τήν κατασκευή του ξοδεύτηκαν 170.000 λίρες Τουρκίας καί 1.200 γιά τήν επιχρύσωσή του. Δούλεψαν επί ένα σχεδόν χρόνο 12 χιώτες τεχνίτες, τό 1820. Οι Είκόνες του τέμπλου ειναι Ρωσικής τέχνης. Ο Χριστός (δεξιά) καί η Παναγία (αριστερά) χρονολογούνται το 1702,και είναι δωρεα της Αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Ρωσίας. Ενώ ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είναι του 1697. Οί εσωτερικές επιφάνειες του καθολικού καλύπτονται με περίτεχνες τοιχογραφίες (fresco) κρητικής τέχνης από αξιόλογο αγιογράφο (εικασίες για Άγγελο)πού χρονολογούνται περι το 1600.Στην κάτω ζώνη κοσμείται από Αγίους ολόσωμους (15ου αιω.) στην πάνω ζώνη από σκηνές με την ζωή του Χριστού και στην συνέχεια υψώνεται ο τρούλος με τον επιβλητικό Παντοκράτωρα Εχουν διαικπεραιωθεί σε μεγάλο βαθμό οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασεις των τοιχογραφιών στον κεντρικό Ναό.
Στή βόρεια πλευρά τού Καθολικού καί πίσω από τήν Είκόνα της Αποκαλύψεως (που είναι αντίγραφο τής πρωτοτύπου Είκόνας του 1626, η οποία εκτίθεται στο νέο σκευοφυλάκιο της Ι.Μονής) ύπάρχει τό "έξω" σκευοφυλάκιο, στό οποίο φυλάγονται Ιερα κειμήλια αλλα καί άμφια πρός χρήση.
Η είσοδος του Νότιου τοίχου τού καθολικού οδηγεί στό Ι.Παρεκκλήσιο τής Παναγίας ''Kυρίας των Αγγέλλων", τό αρχαιότερο παρεκκλήσι της Μονης. Ειναι κτίσμα του 12ου αιώ. μονόκλιτος καμαροστεγής Ενώ τό ξύλινο τέμπλο και οι Εικόνες είναι κρητικής τεχνοτροπίας του 1607. Λόγω τής μεσοτοιχίας τής Τράπεζας μέ τό καθολικό, στό Ιερό της Παναγίας δέν ύπάρχει ή γνωστή κόγχη, αλλά ένας επίπεδος τοίχος, στόν οποίο είκονίζεται καθισμένη σέ λυρόσχημο θρόνο η Παναγία Βρεφοκρατούσα ένθρονη στόν τύπο τής ψηφιδωτής Παναγίας τής Ραβέννας ( 7ος αιώνας), πού δεν αντικαθιστά τήν συνηθισμένη Πλατυτέρα, έξαιτίας έλλειψης τής κόγχης. Δεξιά καί αριστερά της παραστέκουν μέ αυστηρό βλέμμα οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ καί Γαβριήλ μετωπικά, άπτεροι, ντυμένοι μέ στρατηγικές - αυτοκρατορικές στολές. Το παρεκκλήσι αυτο είναι πολύ αξιόλογο εξαιτίας της εξαίρετης τέχνης τών τοιχογραφιων που τήν καλύπτουν και υπάγονται στην Βυζαντινή περίοδο του 1185 - 1190.Οι τοιχογραφίες καλύπτονταν απο νεώτερες του 18ου αιω. όπου και αποτοιχήστηκαν και σώζονται στην παλαιά τράπεζα της Μονής.
Στή νοτιοδυτική γωνία του καθολικου πού συνορεύει προς βορρά μέ τόν Εσωνάρθηκα, βρίσκεται τό I.Παρεκκλήσιο του Οσίου Χριστοδούλου. Χτίστηκε πρός τιμή του αμέσως μετά τήν ανακομιδή του λειψάνου του από τήν Εύβοια (Οκτώβριος 1094). Στό νότιο τοίχο τού παρεκκλησίου, μέσα σε τυφλό τόξο,στην αργυροεπίχριση λάρκακα από εργαστήριο της Σμύρνης 1796, τοποθετήθηκε τό άφθαρτο λείψανο του, πού αναδίδει αρρητη ευωδία. Τό τέμπλο είναι κατασκευής του 1607 καί κοσμείται από Εικόνες πού χρονολογούνται στό 1500 καί είναι έργα του κρητικού ζωγράφου Ανδρέα Ρίτζου. Οι τοιχογραφιες,που διαικπεραιώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης το 2005 ειναι κρητικης τέχνης του 1600 που αποκαλύφθηκαν κάτω απο νεότερες του 18ου αιω. με τις παράστασεις της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, την αναστήλωση των Εικόνων κ.α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου